عارفه مشایخی: ماه هاست که از توافق مشترک ایران و 6 قدرت جهانی می گذرد و فضای آرام تری بر جامعه حاکم شده است. برخی از نتیجه این اتفاق راضیند و معتقدند که با این توافق کشور در مسیری صعودی قرار گرفته و شرایط روز به روز بهبود می یابد و در مقابل عده ای اظهار می کنند این توافق نامه نتواسته انتظارات آنها را تامین کند و شرایط آنطور که باید و شاید پیش نمی رود. با این وجود آمارها و سخنان آقای حسن روحانی در مصاحبه تلویزیونی اخیر خود حاکی از آن است که در پسا برجام شرایط رکودی را پشت سر گذاشته ایم و در این دوران رشد را تجربه کرده ایم.

مساله دیگری که اخیرا نقل زبان مردم و محافل شده رشد بهای ارز و نگرانی هایی در این خصوص است. حال این که راه رهایی از این شرایط و کنترل این بازار را تک نرخی شدن این شاخص می دانند و بر این عقیده اند که دیگر زمان آن رسیده که باید دست از سیاست کنترل نرخ ارز بکشیم و همانند دیگر کشورها عمل کنیم. در مقابل برخی اظهار می کنند با توجه به این که 8 سال تحریم را پشت سر گذاشته ایم منابع ارزی چشمگیری را در اختیار نداریم و باید زمان انجام این کار را به تعویق انداخته و تمام تلاش خود را در جهت کنترل نرخ ارز به کار بگیریم.

در این خصوص با دبیر کل سابق کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران، دکتر بهروز خدا رحمی به گفت و گو نشستیم که در ادامه می خوانید. بهروز خدارحمی در گفت و گو با سایت خبری و تحلیلی اگزیم نیوز در خصوص تحریم قدرت های جهانی علیه ایران گفت: نباید فراموش کنیم طی 8 سال تحریم کشورهای غربی علیه ایران، صرف نظر از اینکه چه کسی مملکت و اقتصاد را مدیریت می کرد دوران سختی را پشت سر گذاشتیم. وی می گوید: ضمن درگیری های بین المللی که در آن دوران داشتیم شاید برخی مواقع مصالح نظام هم ایجاب می کرد ارقام، آمار و اطلاعات به درستی منتشر نشود و به این ترتیب بسیاری از آمار و اطلاعات منتشر شده در آن زمان با واقعیت فاصله زیادی دارد.

وی افزود: صرف نظر از تحریم های غربی علیه کشورمان، شرایط آن زمان ایجاب می کرد که مراوادات وارداتی و صادراتی داشته باشیم و بر همین اساس پیش فرض آن کشورها این بود که ایران می بایست تدابیری برای دور زدن تحریم ها را در دستور کار خود قرار دهد . همانطور که امکان گزارش برخی از آمارهای مربوط به واردات و صادرات کشور از کانال ها رسمی نبود فضایی درون سازمانی و درون کشوری حاکم شد که در پی این جریان وضعیت کشور و آمارهای گزارش شده از بخش های مختلف کشور، هنگام امضای توافق نامه برجام به طور شفاف در دسترس نبود و نهادهای تصمیم گیر درک روشنی از فضای اقتصادی نداشتند.

خدارحمی می گوید: وقتی ما ندانیم از نظر اقتصادی در کدام نقطه ایستاده ایم به تبع نمی توانیم پله بعدی را مشخص کرده و بگویم برنامه بعدی ما چیست. وی تصریح کرد: به عنوان مثال وقتی یک بنگاه دار نتواند درک درستی از شرایط واحد تولیدی خود داشته باشد و نتواند بگوید که بنگاهش زیان ده، سود ده یا در نقطه سر به سر قرار دارد، نمی تواند مشخص کند که سال دیگر باید در چه وضعیتی قرار داشته باشد که واحد تولیدیش برای ادامه مسیر توجیه اقتصادی داشته باشد.

دبیر کل سابق کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران می گوید: زمان امضای توافق مشترک بین ایران و 6 قدرت اصلی، ما درک روشنی از وضعیت اقتصاد کلان کشور نداشتیم و نتیجه این شد که زمان نوشتن توافق نامه برجام، افراد اثرات مثبت آن را با توجه به ذهنیت خود برآورد می کردند. یکی که در دوران تحریم ها از وضعیت سود می برد بنابراین در نتیجه برجام باید این سود چند برابر می شد تا بگوید برجام تاثیر مثبتی داشته است. فردی که دیدگاه واقع بینانه تری دارد با اجرای برجام چشم انداز متعادل تری را برای در نتیجه برجام متصور می شود و انتظار دارد.

دکتر خدارحمی در ادامه اظهار کرد: بنابراین اینکه ما بگوییم تاثیر نتیجه برجام چیست بسیار متاثر از این موضوع است که ما در چه وضعیتی قرار داشتیم. به زعم من در شرایطی که پا در مسیری نزولی گذاشته بودیم و با سرعت هر چه تمام تر این مسیر را طی می کردیم برجام جلوی این حرکت را گرفت و در موارد محدودی هم که در شرایط با ثبات قرار داشتیم روند صعودی را تجربه کردیم. ولی برآیند این اتفاق انقدر ملموس نیست که کل جامعه بتواند ادعا کند در نتیجه برجام، سطح زندگی و کسب و کار پیشرفت را تجربه کرده است.

وی در ادامه تصریح کرد: به تعبیر برخی مدلی که در شرایط فعلی می توان از آن استفاده کرد، مدل اسفنجی است. فرض کنید ما ابری را داشتیم که این ابر به طور کلی فشرده شده و قطره ای آب در آن ابر وجود ندارد، حال برای رها کردن این ابر ابتدا باید خلل و خروج این ابر باز شود و به حالت اولیه بازگردد تا در پی این اتفاق این ابر بتواند آب ریخته شده را جمع کند.

دکتر خدارحمی تصریح کرد: بنابراین تا زمانی که ما ندانیم کجا بودیم و باید به کجا برسیم نتیجه برجام مشخص نخواد شد. وی در ادامه گفت: به همین دلیل، در عمده صنایع کشور همچون صنعت بانکداری و  بازارهایی همچون بازار سرمایه انتظار می رفت بعد از امضای توافق نامه ایران و کشورهای غربی شاهد پیشرفت باشیم اما به راستی زمانی که ما تحریم ها بر فضای اقتصادی کشور سایه افکنده بود و سیستم بانکی و اعتباری کشور نمی توانست به روز شود، چگونه می توان انتظار داشت که یک شبه بتوانیم همگام با سیستم های بین المللی پیش رویم؟

دبیر کل سابق کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران می گوید: در نهایت برای لمس رشد اقتصادی که گزارش می شود، باید زمان بدهیم تا از شرایط رکودی ،رشد اقتصادی کم و شرایط تورمی آن دوران فاصله گرفته تا پس از گذشت مدتی به بررسی آن بپردازیم. وی در خصوص نوسانات اخیر ارز و وظیفه دولت در مقابل این تغییرات تصریح کرد: به باور من شاید در شرایط فعلی در پیش گرفتن سیاست ثبیت، سیاست درستی نباشد.

دکتر خدارحمی نوسانات اخیر ارزی را حاصل 2 اتفاق می داند: 1) تضعیف شدن بهای ریال 2) قدرت گرفتن دلاردر مقابل دیگر ارزها.

وی در ادامه می گوید: شاید بخش اول با تدابیر و سیاست های دولتی و در داخل کشور تا حدی حل شود و بتوانیم با مدیریت درست شرایط را به گونه ای در دست بگیریم که ریال افزایش یابد یا حداقل روندی با ثبات را در پیش بگیرد. خدارحمی اظهار کرد: همه می دانیم افزایش قیمت دلار در مقایسه با سایر ارزها ارزش پیدا کرده است و اینکه بخواهیم انتظار داشته باشیم ریال در مقابل یورو، ین و سایر ارزها تقویت شود و در مقابل ریال ایران تغییری نکند انتظار بی جایی است و معقول نیست .

وی تصریح کرد: باید حداقل به میزانی که دلار در مقابل سایر ارزها تقویت می شود انتظار رشد دلار در مقابل پول واحد کشور را داشته باشیم. البته این در حالی است که همانطور که رییس جمهور در مصاحبه اخیر تلویزیونی خود به آن اشاره کرد بخشی از این افزایش به دلیل فصل و پایان سال میلادی بود که با گذشت از این دوران تعادل بیشتری را تجریه خواهیم کرد و به اصطلاح حباب ایجاد شده از بین خواهد رفت.  

خدار رحمی در آخر به تک نرخی شدن ارز اشاره کرد و گفت: برای تحقق این اتفاق باید زیر ساخت هایی فراهم شود و شرایط آماده تری را از نظر پشتوانه ارزی داشته باشیم. وی افزود به نظر می رسد به دلیل اینکه در دوره طولانی در شرایط رکودی به سر می بریم انتظاراتمان از نظر زمانی انتظارات معقولی نیست و برای تحقق رشد اقتصادی و بهبود شرایط باید زمان بیشتری بدهیم.